Open Source uitgelegd met zelfgebakken koekjes

Hoe leg je aan een willekeurig iemand uit wat "open source" precies is, zonder dat je ze na drie zinnen kwijt bent? Tijdens een open dag van De Klinker in Nijmegen had Peter daar een heerlijke oplossing voor.

Gewapend met een schaal zelfgebakken koekjes en een flinke dosis enthousiasme stond hij namens de Linux User Group Nijmegen klaar om bezoekers kennis te laten maken met Linux, open source software en een smakelijk metafoor.

Software is als een recept

Stel: je wilt koekjes bakken. Je hebt een recept nodig met ingrediënten en instructies. In softwaretermen is dat recept de "source code": de broncode die vertelt hoe het programma werkt:

• Bij closed source software is dat recept geheim. Je mag de koekjes wel eten, maar je mag niet zien hoe ze gemaakt zijn, laat staan dat je het recept mag aanpassen. Denk aan Microsoft Windows of Photoshop.
• Bij open source software is het recept vrij in te zien, te gebruiken en aan te passen. Iedereen mag experimenteren, nieuwe smaken toevoegen en het resultaat delen met anderen. Dat is precies wat open source zo krachtig maakt: een gemeenschap van mensen die samen verbeteren, proeven, testen en weer doorontwikkelen.

De licentie bepaalt de regels van het spel

Elke software heeft een licentie: regels die uitleggen wat je met de software mag doen:

• Bij gesloten software zijn die regels vaak streng: "Je mag één koekje per persoon, en je mag het recept niet inzien, aanpassen en delen".
• Bij open source is het omgekeerd: de licentie geeft juist vrijheid. Het GNU GPLv3-recept van Peters koekjes is daar een mooi voorbeeld van. Deze licentie geeft je vier fundamentele vrijheden:
  • Vrijheid 0: je mag het recept gebruiken voor elk doel, of dat nu ontbijt, borrel of demonstratie is.
  • Vrijheid 1: je mag het recept bestuderen en aanpassen naar jouw smaak. Voeg wat kaneel toe, laat de suiker weg, of maak er een vegan variant van.
  • Vrijheid 2: je mag het recept doorgeven aan anderen, zodat ook zij koekjes kunnen bakken.
  • Vrijheid 3: je mag jouw aangepaste versie delen, zodat de hele gemeenschap profiteert van jouw verbeteringen.

Deze vier vrijheden vormen de kern van open source: niet alleen bij software, maar bij elke vorm van kennisdeling.

Open source proef je samen

Tijdens de open dag bij De Klinker kwam de metafoor letterlijk tot leven. Bezoekers proefden de koekjes, bladerden door het recept op GitHub, en begrepen meteen het principe. Veganisten waardeerden dat ze konden zien wat erin zat (transparantie! in dit geval veganistische margarine ipv roomboter), en programmeurs herkenden het idee van vrije toegang en samenwerking. Zo ontstond er een gesprek waarin technologie, ethiek en smaak hand in hand gingen.

Wat begon als een bord koekjes op een tafeltje, werd een gesprek over digitale vrijheid, luchtig verpakt, maar met een serieuze ondertoon. Want open source gaat niet alleen over code. Het gaat over delen, vertrouwen en het recht om te leren van elkaar.

Open source is als bakken met vrienden: iedereen brengt iets mee, iedereen leert wat nieuws, en samen maak je iets beters dan alleen. De Open Source koekjes laten dat perfect zien. De broncode, of het recept, ligt open, de resultaten zijn tastbaar, en de boodschap is eenvoudig te verteren: "Open source is vrijheid die je kunt proeven" :-)

Zin om zelf te bakken of te leren? Het recept vind je op github.com/pe7er/open-source-cookies